Cmentarz Centralny w Wiedniu został otwarty w 1874 r. jako największy cmentarz w Europie. Obecnie jest najważniejszą i największą nekropolią w Austrii. Tutaj też znajduje się najwięcej grobów Polaków, którzy swe ostatnie miejsce spoczynku znaleźli na ziemi austriackiej. Niniejsza publikacja poświęcona jest grobom zasłużonych Polaków: uczestnikom powstań narodowych, działaczom społecznym, politykom, przedstawicielom kultury, nauki, wojska i gospodarki. Te groby są często jedynym zachowanym po nich materialnym upamiętnieniem. Stanowią część historii polskiej i polskiego dziedzictwa. Na niektórych nagrobnych pomnikach widnieją inskrypcje zapisane w języku polskim, co świadczy o szczególnie silnym związku z Polską. Mimo upływu czasu część z nagrobków jest dobrze zachowana, część jednak zaniedbana i wymaga uporządkowania lub nawet renowacji, m.in. napisy na nich uległy zatarciu i trudno je odczytać. Niestety, niektórym grobom grozi likwidacja, stąd obok dokumentacji pilna jest także sprawa ich zachowania. Co może wydawać się zaskakujące, dotychczas nie ukazała się publikacja poświęcona w szczególności polskim grobom w Wiedniu. Jest to więc pierwsze opracowanie, a w przygotowywaniu kolejne, w którym znajdą się opisy polskich grobów, zarówno tych historycznych, jak i współczesnych. W niniejszym wydaniu nie zostały ujęte historyczne groby osób, których losy uległy zapomnieniu i są nieznane. Sporządzenie ich biogramów stanowi zadanie dla historyków, gdyż wymaga przeprowadzenia pogłębionych kwerend archiwalnych. Spośród 25 przedstawionych biogramów dwa poświęcone są osobom, które miałem zaszczyt osobiście poznać jako redaktor naczelny Pisma Polonii Austriackiej „Polonika”. Rozmowy z Elisabeth Strauss oraz Adamem Zielińskim ukazały się na łamach pisma. Mam nadzieję, że niniejsza publikacja będzie stanowiła przyczynek do popularyzacji wiedzy o polskich grobach w Wiedniu oraz podjęcia szerzej zakrojonego projektu, jakim byłoby objęcie ich stałą opieką. Jak głosi sentencja: „Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć tracą życie”. Poza Ojczyzną do symbolu polskiej ziemi urastają właśnie groby Polaków, a pamięć o nich buduje poczucie ciągłości pokoleń. [autor].

Spis treści 1. Feliks Jabłonowski, feldmarszałek Armii Cesarstwa Austriackiego str. 6 2. Teodor Leszetycki, pianista, kompozytor, pedagog muzyczny str. 7 3. Oskar Jan Tauschinski, pisarz i poeta austriacki polskiego pochodzenia str. 8 4. Ambroży Towarnicki, poseł na Sejm Krajowy i do austriackiej Rady Państwa str. 9 5. Adam Zieliński, pisarz, politolog, przedsiębiorca str. 10 6. Julian Feliks Niedzielski, architekt, budowniczy str. 11 7. Ludwik Tetmajer von Przerwa, profesor Politechniki w Zurychu i w Wiedniu str. 12 8. Elisabeth Strauss, śpiewaczka operowa, żona muzyka Eduarda Straussa str. 14 9. Franz Theodor Csokor, polsko-austriacki humanista, dramaturg, dziennikarz str. 15 10. Adolf Warchałowski, pionier lotnictwa, konstruktor, przedsiębiorca str. 17 11. Józef Warchałowski, przedsiębiorca str. 18 12. Polscy więźniowie podobozu koncentracyjnego KL Saurerwerke str. 19 13. Jan Krasicki, poseł do austriackiej Rady Państwa, członek Izby Panów str. 21 14. Maciej Ignacy Mielżyński, naczelny wódz III Powstania Śląskiego str. 22 15. Antoni Bryk, lekarz chirurg, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego str. 23 16. Florian Ziemiałkowski, działacz niepodległościowy, minister dla Galicji str. 24 17. Jan Edward Hofmokl, lekarz, chirurg, profesor Uniwersytetu Wiedeńskiego str. 27 18. Jan Bezard, wybitny wynalazca, pułkownik Wojska Polskiego str. 28 19. Edmund Franciszek Ritter von Zaremba, marszałek Armii Austro-Węgier str. 29 20. Adam Ripper, generał Armii Austro-Węgier str. 30 21. Kazimierz Radosław baron Kelles-Krauz, polityk, socjolog, publicysta str. 32 22. Aleksander Hajdecki, prawnik wojskowy, publicysta, historyk sztuki str. 33 23. Polski cmentarz wojenny str. 34 24. Roman Hernicz, literat, dziennikarz, poeta str. 36 25. Artur Maria Swinarski, poeta, dramaturg, satyryk, plastyk str. 37.